Dragacz

Informacje o gminie

Powierzchnia: 111,14 km
Ludność: 7.165
Miejscowości: Wiąskie Piaski, Wielkie Stwolno, Polskie Stwolno, Bratwin, Michale, Dragacz, Wielki Lubień, Wielkie Zajączkowo, Fletnowo, Dolna Grupa, Górna Grupa, Stare Marzy, Nowe Marzy, Mniszek, Grupa.
Urząd Gminy w Dragaczu
Dragacz 7A
86 -134 Dragacz
e-mail: ugdragacz@poczta.onet.pl
www.dragacz.pl
www.bip.dragacz.pl

Historia Gminy

W X w. Pomorze Nadwiślańskie weszło w skład I państwa polskiego. W 1228 r. książę Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków na ziemię chełmińską. Od XIII w. tereny gminy należały do Kasztelanii Świeckiej. W II połowie XVI w. zaczęli przybywać liczni osadnicy holenderscy – Mennonici, którzy przenieśli na te tereny holenderski sposób zagospodarowywania i odwadniania gruntów. Do naszych czasów zachowały się ślady osadnictwa mennonickiego w postaci charakterystycznych drewnianych domostw, cmentarzy oraz systemów kanałów odwadniających. W okresie zaborów teren ten był pod panowaniem pruskim. Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy Nr XVIII/88/72 z dnia 6 grudnia 1972 r. utworzono Gminę Dragacz.
Historia Gminy.
Obszar Gminy Dragacz znajduje się w północnej części województwa kujawsko – pomorskiego w powiecie świeckim, zajmując powierzchnię 111,14 km2. Gmina należy w większości do makroregionu Doliny Dolnej Wisły, obejmującego swym zasięgiem mezoregion Kotliny Grudziądzkiej, a jedynie jej północno – zachodni fragment znajduje się w obrębie mezoregion Borów Tucholskich.

Wielki Lubień – Kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła zbudowany około 1680 roku

Atrakcje turystyczne

Gmina Dragacz poszczycić się może wieloma wyjątkowymi dla dziedzictwa kulturowego śladami przeszłości, które stanowią o jej atrakcyjności turystycznej. Na terenie gminy występują obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko – pomorskiego: chaty drewniane w Bratwinie, Dragaczu, Wielkim Lubieniu, kościół parafialny w Wielkim Lubieniu, oraz Zespół tzw. „Białej Karczmy”.

Odwiedzając Gminę Dragacz, warto zobaczyć:

Kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Wielkim Lubieniu.

Pierwsze wzmianki o parafii pochodzą z 1398 roku. Obecny kościół powstał około 1682 roku i jest najstarszym zabytkiem na terenie gminy. Świątynia zbudowana jest na rzucie prostokąta z układem trójnawowym oraz wydzielonym prezbiterium. Ta murowana z cegły, otynkowana świątynia nakryta jest drewnianym sklepieniem kolebkowym z XIX w. Bardzo bogate jest również wyposażenie. Barokowy ołtarz główny pochodzi z XVIII w. zawiera św. Piotra i Pawła. Świątynia często niszczona była przez wylewy Wisły, świadczy o tym tabliczka upamiętniająca stan Wisły z powodzi z marca 1855 r.

Dom Misyjny Księży Werbistów w Górnej Grupie

W miejscu tym już w XVI w. istniał folwark a sama miejscowość grupa była wsią folwarczną. Przez wieki związana z rodem Konarskich. W okresie zaboru folwark działał dalej jaki własność pruskich junkrów.
Po odzyskaniu niepodległości teren ten znalazł się w rękach Księzy werbistów, którzy rozbudowali dwór w 1923 r. do obecnej postaci. Jeszcze w trakcie budowy powstało tu gimnazjum, czyli niższe seminarium zakonne, którego rozwój przerwała II wojna światowa. Zaraz po wojnie reaktywowano tu niższe seminarium, które w 1952 roku ówczesne władze państwowe zlikwidowały, czyniąc z niego szpital psychiatryczny. W nocy z 31 października na 1 listopada 1980 r. wybuch pożar, w którym 55 pacjentów straciło życie w płomieniach. Gmach zaczęto odbudowywać w 1985 r. W ramach porozumienia między państwem a kościołem w 1990 r. budynek zwrócono werbistom. Już po kilku miesiącach utworzono tu pierwszy człon Misyjnego Seminarium Duchownego, czyli Postulat. Dom stał się ponownie siedzibą przełożonego Polskiej Prowincji Werbistów i jej ekonoma. Obecnie znajdują tu schronienie chorzy i zasłużeni współbracia, zwłaszcza byli misjonarze. W Domu Misyjnym odbywają się kilkudniowe rekolekcje zamknięte i spotkania dla różnych grup.
Dom Misyjny co roku przyjmuje setki osób, przyjeżdżających tutaj z całej Polski. Dom posiada pokoje noclegowe z kompletnym wyposażeniem sanitarnym, jadalnię oraz sale wykładowe i projekcyjne. Do klasztoru przylega kilkuhektarowy park z wieloma pomnikami przyrody. Na terenie parku znajduje się mała „ptaszarnia”, w której można podziwiać kilka gatunków kolorowego ptactwa.

Misyjne muzeum misyjno – etnograficzne w Górnej Grupie

Gmina Dragacz

Muzeum Misyjno-Etnograficzne w Górnej Grupie zawdzięcza swoje istnienie działalności misyjnej Zgromadzenia Misjonarzy Werbistów. Eksponaty są darem polskich misjonarzy pracujących w różnych krajach świata. Zasadniczym celem muzeum jest ukazanie rozwoju idei misyjnej Kościoła i przedstawienie różnorodnych kultur krajów misyjnych, wśród których pracują werbiści. Muzeum gromadzi ciekawe eksponaty z Chin, Japonii, Indii, Nowej Gwinei, Indonezji, Afryki i krajów latynoamerykańskich. Ma również charakter etnograficzny, prezentuje kulturę materialną ludów pozaeuropejskich.

Zespół tzw. „Białej Karczmy” – karczma , ogród.

Budynek powstał na przełomie XIX i XX w. przy dawnej przystani i przeprawie przez Wisłę do Grudziądza. Było to miejsce licznych wycieczek; popularnych i modnych na przełomie XX w. W skład „Białej Karczmy” poza budynkiem restauracji i Sali widowiskowej wchodził również park, w którym umieszczony był również ogród zoo botaniczny.

Chaty mennonickie

Na terenie gminy podziwiać można drewniane chaty, charakterystyczne dla budownictwa olęderskiego. Przypominają one o osadnictwie niderlandzkich menonitów.
Mennonici – odłam protestanckiego ugrupowania anabaptystów, powstały z XVI wieku w Niderlandach. Ich przywódcą był Menno Simmons.
Pierwsi menonici przybyli do Polski w poł. XVI wieku. Było to idealne miejsce ucieczek przed prześladowaniami religijnymi. W Dolinie Wisły pojawili się w drugiej połowie XVI wieku. Przynieśli ze sobą znajomość odzyskiwania ziemi uprawnej z terenów bagiennych i podmokłych wymagających zabiegów melioracyjnych, wysoką kulturę rolną i nowy sposób
kształtowania zagrody. Przyczynili się w wielkim stopniu do powstania specyficznego krajobrazu kulturowego, w tym drewnianych zagród.
Na terenie gminy Dragacz można spotkać dwa rodzaje budynków. Pierwszy typ to tzw. „Langhof”, gdzie budynek mieszkalny i gospodarczy występuje w jednym rzędzie. Ten klasyczny typ zagrody olęderskiej możemy spotkać w Wielkim Stwolnie, Wielkim Lubieniu czy w Michalu. Drugi rodzaj, tzw. „Winkelhof” charakteryzuje się tym, że oba budynki, mieszkalny i gospodarczy, załamują się w kształcie litery „L”. Zagrody taką spotkać możemy jeszcze w Bratwienie.
Jednym z nielicznych materialnych świadectw bytności Mennonitów, poza zagrodami, są cmentarze. Ocalałe nagrobki na cmentarzu w Dragaczu prezentują niezwykłe bogactwo form i dekoracji o bogatej symbolice.

Miejsca pamięci narodowej

Chata mennonicka – Wielkie Stwolno

W miejscowości Grupa znajduje się mogiła pomordowanych w II wojnie światowej, w której spoczywają prochy m.in.: księdza Burdyna – budowniczego kościoła w Górnej Grupie, pierwszego po I wojnie światowej wójta gminy Dragacz Feliksa Kikulskiego.
Cmentarz wojskowy w Grupie, gdzie spoczywają prochy „Hallerczyków” uczestników bitwy o Wisłę jak również prochy ułanów 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich – uczestników walk z hitlerowskim najeźdźcą z 4 września 1939 roku jak również prochy harcerza orlego – Mieczysława Libeckiego.
W Górnej Grupie znajduje się pomnik ku czci żołnierzy poległych w walkach w 1939 r.
W miejscowości Nowe Marzy spoczywają zwłoki żołnierzy armii radzieckiej w walce z nieprzyjacielskimi wojskami niemieckimi o odzyskanie ziem.
W Mniszku w okresie od listopada 1939 r. do stycznia 1945 r. najeźdźcy hitlerowscy w bestialski sposób zamordowali ok. 10 tys. kobiet, mężczyzn i dzieci z powiatu świeckiego, chełmińskiego, grudziądzkiego, bydgoskiego i starogardzkiego. W miejscu tym każdego roku w miesiącu wrześniu odprawiana jest msza polowa ku czci pomordowanych. Dokładny opis tego miejsca znajduje się w książce Pana Romana Kozłowskiego – „Mniszek miejsce kaźni” .

Rezerwat przyrody „Jezioro Fletnowskie”

Rezerwat geomorfologiczny leży w zlewni rzeki Raczki będącej dopływem Mątawy. Rynna fletnowska ma długość 10 km i rozpoczyna się w pobliżu Bzowa położonego na wysoczyźnie. Jest ona ważnym obiektem dla oceny i datowania rozwoju Doliny Dolnej Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia i stanowi przykład procesów geomorfologicznych i tworzenia się form rzeźby terenu.
Powierzchnia rezerwatu wynosi łącznie około 25 ha (7,5 ha bagna i cieki; 17,5 ha lasy).
Na terenie rezerwatu występują zbiorowiska szuwarów wielkoturzycowych i szuwarów trawiastych. W środkowej części znajdują się zbiorowiska prymitywnych rzęs, tworzące duże skupienia na całej powierzchni. Na obrzeżach torfowisk występuje drzewostan typowy dla olsów (olsza czarna, brzoza omszona).

Aleja dębowa w Wielkim Stwolnie jest jednostronną aleją złożoną ze 151 drzew w tym :

Gmina Dragacz

– 129 dębów szypułkowych o obwodach w pierśnicy od 218 do 380 cm
– 10 jesionów wyniosłych o obwodach od 170 do 290 cm
– 12 klonów jaworów o obwodach od 170 do 190 cm

Aleja znajduje się w kompleksie Zespołu Parków Krajobrazowych Nadwiślańskiego i Chełmińskiego.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy Dragacz znajduje się wiele drzew – pomników przyrody:
– w miejscowości Dragacz – dąb szypułkowy o obwodzie 620 cm,
– na cmentarzu poewangelickim w Górnej Grupie – dęby szypułkowe o obwodach: 250, 280, 350 cm,
– w parku przyległym do Domu Misyjnego Księży Werbistów w Górnej Grupie – lipa drobnolistna (obwód 336 cm), buk zwyczajny (350 cm), buk zwyczajny odmiany czerwonej (350 cm), jesion wyniosły (290 cm), osiem dębów szypułkowych (od 300 do 520 cm),
– na terenie plebani kościoła w Wielkim Lubieniu – dąb szypułkowy o obwodzie 520 cm,
– w miejscowości Stare Marzy głaz narzutowy o obwodzie 580 cm (nr rejestru wojew. 246),
– w miejscowości Mniszek znajduje sie 5 głazów narzutowych, które do tej pory nie znalazły się w rejestrze wojewódzkim.

Baza noclegowa

Na terenie gminy znajdują się 4 motele.

Baza kulinarna

Na terenie gminy znajduje się 7 restauracji, które słyną z „kuchni domowej”.

Cykliczne imprezy

Na terenie Gminy Dragacz odbywają się cykliczne imprezy np. „Święto Pomidora” w Wielkim Lubieniu, „Święto Ziemniaka” w Bratwinie, obchody „Dni Dragacza” oraz liczne wydarzenia kulturalno – rozrywkowe organizowane przez GOKSiR w Górnej Grupie. Więcej informacji uzyskać można na stronie internetowej
www.goksirggrupa.republika.pl
W południowo środkowej części gminy Dragacz, w miejscowości Nowe Marzy występują tereny przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na działalność usługowo – przemysłową o pow. ponad 30 ha. Lokalizacja tych terenów pozostaje w sąsiedztwie z siecią dróg o znaczeniu krajowym – drogi nr 91 prowadzącej do Gdańska, węzła autostradowego A1 w Nowych Marzach oraz planowanej do realizacji drogi ekspresowej S5, której zakończenie przewiduje się w miejscu terenów inwestycyjnych.

W południowo środkowej części gminy Dragacz, w miejscowości Nowe Marzy występują tereny przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na działalność usługowo – przemysłową o pow. ponad 30 ha. Lokalizacja tych terenów pozostaje w sąsiedztwie z siecią dróg o znaczeniu krajowym – drogi nr 91 prowadzącej do Gdańska, węzła autostradowego A1 w Nowych Marzach oraz planowanej do realizacji drogi ekspresowej S5, której zakończenie przewiduje się w miejscu terenów inwestycyjnych.
Dobrze rozwinięta infrastruktura komunikacyjna oraz istniejące walory krajobrazowe decydują o atrakcyjności gminy, a także wyznaczają kierunki jej rozwoju. Zróżnicowanie terenu pod względem geomorfologicznym, krajobrazowym i przyrodniczym sprawia, że Gmina Dragacz jest jedną z atrakcyjniejszych gmin w województwie.